Thư gửi nhân dịp tuyên khấn trọng thể
Đan viện Sept-Fons,
ngày 16 tháng 4 năm 1972
Con rất thân mến trong Chúa,
Con là người tôi tớ tốt lành và đáng quý của Chúa,
Cha mong rằng ngày con tuyên khấn trọng thể hôm nay sẽ là một ngày vĩ đại. Có lẽ sẽ còn thiếu điều gì đó, nếu cha không gửi tặng con một món quà nhỏ ? Thế là cha quyết định viết cho con vài dòng. Cha bày những tờ giấy chứa đầy trích đoạn và ghi chú của mình thành một tấm nệm dưới đất. Cha trải rộng linh hồn mình lên trên. Rồi cha đặt một cuốn Thánh Kinh bản lớn lên trên tất cả. Và cha ép chặt mọi thứ lại ! Thế là rượu vang nhỏ này chảy ra – thứ rượu chắc chắn chẳng thể nào so sánh với vang Alsace của con. Nhưng hãy nếm thử, nhâm nhi chút ít. Một loại rượu được ép vào ngày 16 tháng 4 – con thử nghĩ xem ! – thì dù sao, đó cũng là một thứ rượu kỳ diệu.
Người tôi tớ tốt lành của Chúa, hôm nay anh chính thức dấn thân vào nghề đan sĩ. Từ ngày mai, với danh nghĩa chính thức, anh sẽ phải làm việc toàn thời gian, và với đầy đủ trách nhiệm. Với tư cách một người đi trước, và cũng đã gần tuổi hưu, cha sẽ kể anh nghe một chút về việc cha đã sống thế nào, và anh sẽ sống thế nào.
Để dễ hình dung, cha sẽ dùng những hình ảnh quen thuộc. Ta giả định rằng anh sẽ được giao làm việc mỗi ngày trong ba xưởng : phụng tự trọng thể, mối thân tình với Thiên Chúa, và cầu thay nguyện giúp. Vậy cha sẽ giải thích cho anh biết mỗi xưởng được bố trí ra sao, anh sẽ tìm thấy gì ở đó, và anh sẽ cần làm gì. Trước hết, can đảm lên, hỡi người tôi tớ của Chúa !
Phụng tự trọng thể
Phụng tự trọng thể, bao gồm thánh lễ và các giờ kinh phụng vụ trong ca triều. Đây là phần có tính « trình diễn » nhất trong nghề của chúng ta, cả với chính chúng ta – những người thợ – và với các tín hữu đến gần. Đây cũng là xưởng duy nhất mà họ có thể theo dõi chúng ta, và chính tại đây họ sẽ phán đoán chúng ta. Chính trong xưởng này, công việc của ta đạt đến – hay không đạt đến – vẻ đẹp của nó. Và vẻ đẹp này có ý nghĩa, vì nó làm chứng cho niềm tin của ta nơi Thiên Chúa.
Tại xưởng này, khi thực hiện các bổn phận phụng vụ, anh sẽ khám phá ra thực tại nghề nghiệp của chúng ta : có lúc dễ dàng, lúc lại nặng nề, tùy theo biến động trong nội tâm và tâm trạng – của chính mình, hay của anh em mình ! Có ngày mọi thứ diễn ra suôn sẻ, kết quả thật tuyệt vời. Nhưng cũng có ngày chẳng điều gì vận hành như ý.
Chính tại xưởng này, anh sẽ nhanh chóng cảm nhận sự đoạn tuyệt căn bản của chúng ta với đời sống trần thế, và cảm nếm sự tràn ngập của thánh thiêng. Mong rằng mỗi lần phục vụ trong ca triều luôn là cơ hội để cảm nghiệm hai điều ấy.
Ở đây, anh cũng sẽ cảm thấy sức mạnh nâng đỡ của tình liên đới đầu tiên. Nhưng cũng sẽ cảm thấy gánh nặng đầu tiên của sự ép buộc, sự đơn điệu, sự máy móc. Nhưng can đảm lên, người tôi tớ tốt lành của Thiên Chúa ! Anh cũng sẽ làm việc ở xưởng thứ hai và thứ ba, nơi anh sẽ luôn tìm thấy niềm vui cần thiết.
Đừng bao giờ nuôi dưỡng một tinh thần bầy đàn. Việc « sát cánh bên nhau » không có – và sẽ chẳng bao giờ có – một giá trị tôn giáo. Tuy nhiên, trong phụng vụ, hãy yêu mến sự hòa điệu của đồng thanh, tuân thủ kỷ luật của tập thể. Những điều ấy không phải là cứu cánh, đúng vậy, nhưng là phương tiện giúp cho sự thánh thiêng được mỗi người tham dự cảm nếm cách sâu xa.
Phụng tự trọng thể làm tỏ lộ sự siêu việt của Thiên Chúa cao cả của chúng ta. Đó là lý do tại sao cử hành phụng tự là việc phù hợp tuyệt vời với đời sống đan tu. Thánh Biển Đức nhấn mạnh : ta phải ghi nhớ sự cao cả của Thiên Chúa, và sự lệ thuộc tuyệt đối của ta vào Ngài. Thiên Chúa là Chủ tuyệt đối của hơi thở ta, của tương lai ta, của mức độ ân sủng ta nhận. « Lạy Chủ tể tuyệt đối của mọi sự ! », thánh Têrêsa Avila đã thốt lên trong sự thờ lạy của ngài.
Người đan sĩ phải yêu mến việc thờ lạy và chúc tụng. Phải yêu mến những thái độ diễn tả nghĩa vụ căn bản và thiết yếu nhất của thụ tạo đối với Đấng Tạo Hóa. Con tim người đan sĩ phải thúc đẩy họ dâng về Thiên Chúa những điều vốn thuộc về công bằng. Phải yêu việc thi hành những điều ấy nhân danh những ai không biết, hay không muốn thi hành.
Người đan sĩ phải xem việc thờ lạy Thiên Chúa cao cả là nền tảng của ơn gọi mình. Phải nhận biết rằng vai trò tích cực của mình trong Hội Thánh đã được chu toàn cách trọn vẹn chỉ qua việc trung tín thi hành bổn phận thờ lạy ấy. Và rằng, vai trò ấy đã đủ quan trọng để miễn trừ người đan sĩ khỏi mọi công việc khác. Các cận thần của Đức Vua phục vụ Ngài trong hoàng cung. Họ không cần chạy khắp các tỉnh để thu thuế. Những Kitô hữu đích thực nói với các đan sĩ : « Đừng đến với chúng tôi. Hãy ở lại trước nhan Thiên Chúa, thay cho chúng tôi. Các sư huynh đã quá ít cho một sứ mạng thiết yếu như thế này. Ít ra, đừng để ai trong các sư huynh – những người được gọi – bỏ cuộc ! » Người đan sĩ phải luôn nghe những lời này vang vọng trong tim mình.
Họ cũng phải nhớ rằng nhiều người đánh giá tôn giáo ở những lĩnh vực khác hơn phụng tự : ở phương diện khoa học, xã hội, chính trị. Họ hoàn toàn quên nghĩa vụ thờ lạy. Chính vì thế, người đan sĩ, hơn ai hết, không được để mình bị lây nhiễm ; trái lại, phải bù đắp.
Người tôi tớ tốt lành của Chúa, hãy dành thật nhiều tâm huyết cho việc thờ lạy Thiên Chúa cao cả của chúng ta, và anh sẽ không bao giờ là một đan sĩ buồn chán.
Mối thân tình
Mối thân tình, đây là xưởng thứ hai nơi anh sẽ được sai đến làm việc. Xưởng đầu tiên, nơi cử hành phụng tự trọng thể, nằm ngay gần cổng lớn, sát với con đường quốc lộ. Sự sắp xếp ấy là cố ý, để người đời – nhất là trong thời đại ồn ào xáo động của ta – có thể đến tham dự phụng vụ mà không làm đảo lộn đời sống đan viện. Trái lại, xưởng thứ hai – nơi cha sắp dẫn anh đến – nằm sâu trong sân, xa nhất có thể khỏi cổng, khỏi quốc lộ, khỏi ánh mắt tò mò.
Trong ba xưởng, đây là nơi yên tĩnh nhất, ít máy móc ồn ào nhất, ít thay đổi nhất, ít xáo trộn nhất ; ít vấn đề nhất. Mọi sự ở đây đều bình lặng. Đây cũng là xưởng vui tươi nhất, ngăn nắp nhất. Ở đây có cả hoa. Có nhiều chỗ trống : mùa hè, bên cửa sổ ; mùa đông, cạnh lò sưởi. Quả thật, nơi này thật dễ chịu. Chẳng gì đáng ngạc nhiên : chính tại xưởng này mà Vị Tôn Sư của toàn bộ công trình đan tu hiện diện cách ưu tiên.
Người tôi tớ tốt lành của Chúa, cha xin nhắc lại điều cha đã viết – nếu không, anh sẽ chẳng tin – là : tại xưởng này, sẽ không ai đòi anh phải đặt lại vấn đề về thế giới hiện tại, cũng không bắt anh phải đặt lại vấn đề về chính mình, hay về Thiên Chúa. Anh sẽ không bao giờ phải vắt óc để tự đặt mình vào một « tình thế tìm kiếm », dù là tìm chính mình hay tìm người khác. Không, không và không !
Tại đây, ta sống với Chúa Giêsu – vì chính tại xưởng này có Nhà Tạm – và như thế là đủ. Chúa Giêsu hướng dẫn công việc của ta cách êm ái, và ta theo Ngài cách bình thản. Ngài dẫn ta đến với Chúa Cha của Ngài, Đấng đang chờ đón ta trong bình an. Và thật vậy, vị Cha đích thực ấy còn sai niềm vui của Ngài đến gặp ta.
Người tôi tớ tốt lành của Chúa, cha cảm thấy khó nói ra điều này với con, nhưng xin hãy nghe đây : con có biết phát hiện lớn lao của các đan sĩ thời nay là gì không ? Đó chính là sự bất mãn. Vâng, chính là sự bất mãn của họ : họ cảm thấy không thỏa mãn.
Còn chúng tôi, những người được thu nhận vào xưởng thứ hai này, chúng tôi HÀI LÒNG. Thật khó tin, nhưng là sự thật ! Hài lòng vì có sự hiện diện của Chúa trong đức tin ; hài lòng với mọi công việc mà Ngài trao cho chúng tôi ; hài lòng với hôm qua và hôm nay. Và, ngay từ bây giờ, cũng đã hài lòng với tương lai, bởi vì Chúa vẫn luôn ở với chúng tôi.
Vậy người ta làm gì trong xưởng này ? Người ta cầu nguyện. Trong xưởng thứ nhất cũng có cầu nguyện ; nhưng đó là một việc cầu nguyện mà thời điểm, thời lượng, và hình thức đều đã được một thẩm quyền ấn định.
Còn ở đây, trong xưởng thứ hai này, là một lời cầu nguyện được thêm vào cách tự do. Bởi vì trò chơi của tình bạn chỉ có thể diễn ra trong tự do. Ở đây chính là lời cầu nguyện dẫn trực tiếp đến tình bạn với Thiên Chúa, thực hiện tình bạn ấy, và rồi duy trì nó.
Tuy nhiên, một lời cầu nguyện như thế vẫn là một lao tác. Đối với công việc này, hãy có phương pháp, nhưng không hẹp hòi ; chính xác, nhưng không thành tật ; rộng lượng, nhưng không lo âu. Thiên Chúa, Đấng chẳng bao giờ thiếu thốn gì, sẽ hài lòng với tất cả những gì con dâng lên Ngài, dù là nhiều, rất nhiều, hay là ít hơn một chút.
Bởi vì, trong xưởng này, ta tự do trong điều mình dâng hiến. Làm nhiều, thật tốt ; Vị Sư huynh thần linh hài lòng. Làm ít, cũng thật tốt ; Sư huynh cũng hài lòng. Nói chuyện trước mặt Sư huynh, thật tốt. Không nói gì, cũng thật tốt. Than phiền, thật tốt. Cảm tạ, lại càng tốt. Như thế, một khi người ta đã được thu nhận vào xưởng này, và chừng nào người ta chưa rời bỏ nó, thì có thể chắc chắn rằng mình đang làm đẹp lòng Thiên Chúa.
Trong tình bạn với Chúa, người ta càng quảng đại và tế nhị bao nhiêu, thì càng cảm thấy tự do bấy nhiêu. Càng được gắn bó chặt chẽ bao nhiêu, thì lại càng ít bị cưỡng ép bấy nhiêu. Khi người ta đã dâng hết, thì không còn phải bận tâm vì bất cứ điều gì nữa. Đó chính là bầu khí trong xưởng diễm phúc của sự thân mật này.
Hãy hiểu thật rõ điều đó, hỡi người tôi tớ tốt lành của Chúa. Trong xưởng này, không bao giờ nghe thấy một lời quở trách, cũng chẳng có lời đe dọa nào. Người ta không làm việc dưới nỗi sợ bị phạt, bởi vì ở đây không có hình phạt. Và cũng không có chuyện bị loại trừ. Người ta cố gắng, dĩ nhiên, để làm cho những thiếu sót ngày một hiếm hoi hơn, nhưng không vì những thiếu sót bất ngờ mà bối rối. Người ta làm việc là vì yêu mến Chúa, và những gì không thành công thì chẳng đáng kể, hoặc hầu như chẳng đáng kể gì cả.
Người tôi tớ tốt lành của Chúa, đời sống tách khỏi thế gian và được thánh hiến cho Thiên Chúa bằng lời nguyện chiêm niệm thật sự hợp với con. Đời sống ấy được dựng nên là dành cho con, và con cũng được tạo dựng là để sống đời sống ấy. Như bàn tay người nghệ sĩ dương cầm được tạo nên cho phím đàn, và phím đàn cho bàn tay.
Vì vậy, con sẽ thường nếm được một cảm thức sâu xa về an tâm và hạnh phúc, giữa một đời sống được lấp đầy viên mãn.
Cầu thay nguyện giúp
Người tôi tớ tốt lành của Chúa, con biết rõ lề luật mà mọi tình yêu dành cho Thiên Chúa đều phải tuân theo : những ai yêu mến Thiên Chúa, chính vì tình yêu đó, họ cũng muốn giúp anh em mình nhận ra vị Thiên Chúa cao cả của chúng ta, là Thiện Hảo tối thượng của họ. Một tình yêu huynh đệ đích thực, sáng suốt và hữu hiệu. Hệ quả tất yếu của lề luật ấy là : một phần quan trọng trong ơn gọi chiêm niệm của chúng ta chính là cầu nguyện trước nhan Thiên Chúa cho phần rỗi đời đời của hết thảy mọi người. Đó chính là công việc đang được thực hiện nơi xưởng thứ ba.
Con cũng biết những văn kiện chính yếu xác lập trách nhiệm của chúng ta trong lãnh vực này, phải không ? Văn kiện có uy tín nhất, theo cha, là của Đức Piô XI – vị Giáo hoàng được phú bẩm một đức tin can trường, fides intrepida ! – cha muốn nói đến bức thư gửi các đan sĩ dòng Chartreux, những người cầu nguyện đầy quả cảm. Đó là bức thư nổi tiếng bắt đầu bằng từ Umbratilem. Rõ ràng, giáo huấn được khẳng định trong thư ấy không chỉ dành riêng cho các đan sĩ Chartreux, mà còn cho cả chúng ta nữa – những người khiêm tốn bước đi trên cùng một con đường với các bậc đại nhân trong đời sống chiêm niệm.
Văn kiện thứ hai là của thánh nữ Têrêsa Hài Đồng Giêsu. Nó được trích từ một lá thư đề ngày 8 tháng 9 năm 1896, gửi cho chị Marie du Sacré-Cœur. Đoạn văn bắt đầu bằng lời : « Con cảm thấy mình có ơn gọi làm chiến sĩ… » và kết thúc với : « Như vậy, con sẽ là tất cả… » Đoạn văn ấy có một ý nghĩa rất lớn đối với mọi đan sĩ chiêm niệm. Nó đáng để định hướng cho công việc của chúng ta. Nó có thể làm phong phú hơn chính nghề nghiệp của ta.
Dù hai văn kiện ấy còn khá mới, nhưng vai trò thay thế (suppléance) vẫn luôn được nhìn nhận là phần vụ của những người chuyên cầu nguyện. Thánh Kinh, ngay từ những phần xưa nhất, đã làm chứng cho điều này. Một ví dụ mà cha rất yêu thích : đó là cách Thiên Chúa Giavê đã chủ ý và cẩn trọng sắp xếp thứ tự các trại của dân Israel khi đi trong sa mạc. Những người thân cận nhất – Môsê trước hết, rồi đến Aharon và các con ông – luôn được đặt ngay trước cửa Lều Thánh ; còn các nhóm khác thì theo từng vòng xa dần, tùy theo mức độ thánh hiến và mật thiết của họ. Và lý do cho sự sắp xếp này ? Chính Giavê đã nói rõ : dân sẽ được đẹp lòng hơn và sẽ bị trừng phạt nhẹ hơn nếu những người thân cận ở hàng đầu. Những hình ảnh đơn sơ mà hùng vĩ ấy chứa đựng một nền thần học sâu xa.
Con cũng sẽ tìm thấy những chân lý tương tự trong lời hứa của Thiên Chúa với Abraham. Những lời ấy áp dụng rất chính xác vào chức năng thay thế của chúng ta. Đan sĩ là bạn hữu của Thiên Chúa, như Abraham đã là bạn của Người một cách tuyệt hảo. Do đó, đan sĩ có thể tự khích lệ bằng chính những lời đã được nói với tổ phụ ấy : « Ngươi là kẻ có thể nhanh mắt đếm bầy chiên vô số của mình, vậy hãy đếm các vì sao, nếu ngươi có thể ! Hãy đếm, bao lâu mắt ngươi chưa mỏi, bao lâu giấc ngủ chưa đến. Hãy đếm các vì sao, và hãy cứu lấy con người, bằng con số tương ứng. Bởi vì Ta sẽ để cho loài người được hưởng lợi từ tình bạn giữa Ta và ngươi – những con người sẽ trở thành dòng dõi của ngươi. »
Abraham đã đếm các vì sao – và điều ấy đã mang lại ý nghĩa cho những đêm canh thức dài dằng dặc của ông, như một người chăn giữ đoàn chiên, như một người cha của những kẻ tin.
Người tôi tớ tốt lành của Chúa, mỗi lần con quỳ trước nhà tạm, hãy cầu nguyện cho mười ngàn người. Và Chúa chúng ta, để ở bên con, để hành động như một người bạn của con, sẽ chính Ngài, cùng lúc ấy, cầu nguyện với Chúa Cha cho cùng mười ngàn người ấy. Nếu cha khuyên con đặt ra một con số, thì không phải để con bày ra những phép tính huyễn hoặc hay ngớ ngẩn – rõ ràng, sứ mạng của chúng ta nghiêm túc hơn nhiều – mà là để đưa vào trong những giờ nguyện cầu của con một hiệu quả cụ thể và chính đáng cho tha nhân.
Thật ra, có lẽ ta hiếm khi là người duy nhất cầu nguyện cho một ý nguyện hay cho một nhóm người nào đó. Hẳn là Chúa đã linh hứng cho nhiều tâm hồn thân mật với Ngài cùng một mối quan tâm, cùng một hướng cầu nguyện. Hơn nữa, vai trò thay thế của chúng ta luôn đặt nền trên vai trò trung gian của Đức Giêsu Cứu Thế. Bởi vậy, ta không nên mong muốn kiểm soát kết quả cuối cùng của lời chuyển cầu. Hãy phó thác nó với lòng tin tưởng trong tay Chúa. Tuy nhiên, ta hãy vui mừng vì được cộng tác với tất cả những linh hồn dâng mình cho lời nguyện, và được có Chúa Giêsu làm Đấng Trung Gian tối cao. Chính những liên đới vô hình ấy, thay vì làm giảm nhẹ vai trò cá nhân của ta, lại càng làm cho hiệu quả của ta vững chắc hơn.
Thế là cha đã trình bày với con về ba xưởng nơi con sẽ trọn đời gắn bó bằng lời khấn của mình. Giờ đây, hãy làm việc nơi ấy với sự quảng đại. Dù con có thiên về xưởng nào – cha biết khá rõ khuynh hướng ấy – thì cũng không được chọn cái này để loại
trừ cái kia. Trong mỗi xưởng ấy, một phần cốt yếu của ơn gọi chiêm niệm được thực hiện. Và đời sống chúng ta không thể tách ra thành những ngăn riêng rẽ.
Như vậy là đủ rồi, người tôi tớ tốt lành của Chúa, để đánh dấu ngày trọng đại của khấn dòng, và để bày tỏ với con tình yêu sâu xa của cha.
Cha M.-Jérôme.